Hoofdstuk 1 Introductie op licht in openbare ruimte
Lichtbronnen hebben invloed op kwaliteit leefomgeving
De gemeente streeft naar een goede kwaliteit van de leefomgeving. Ze zorgt ervoor dat de openbare verlichting de leefomgeving versterkt en zo min mogelijk verstoort. De kwaliteit van die ruimte wordt echter in de donkere uren niet alleen beïnvloed door openbare verlichting. Veel andere lichtbronnen bepalen mede het beeld:
- verlichting van winkels en bedrijven: reclameverlichting, gevelverlichting, terreinverlichting
- verlichting in het landelijk gebied: open verlichte stallen, verlichting bij paardenbakken, terreinverlichting bedrijven en particulieren
- verlichting van sportterreinen: sportveldverlichting, verlichting parkeerterreinen
- recreatieve verlichting: bungalowparken of campings
- verlichting bij woningen: voordeurverlichting, tuinverlichting
Licht is positief en negatief
Lichtbronnen in de buitenruimte stellen ons in staat om in de avond en de nacht diverse activiteiten uit te voeren. De openbare verlichting van de gemeente Westerkwartier levert daar een grote bijdrage aan in het kader van verkeersveiligheid, sociale veiligheid en een positieve sfeer en beleving op straat.
Steeds vaker vinden mensen een overdaad aan kunstlicht echter storend in hun directe omgeving of in het landschap:
- het kost energie
- het vermindert het aantal zichtbare sterren
- kunstlicht kan flora en fauna èn de nachtrust van mensen verstoren
- soms overstralen de lichtbronnen de openbare verlichting en zijn ze storend voor de weggebruiker
- in extreme gevallen kunnen ze zelfs verblinding veroorzaken
De gemeente ziet het als haar taak om de kwaliteit van de openbare ruimte te bewaken en waar mogelijk te versterken. Daarom besteedt Westerkwartier niet alleen aandacht aan openbare verlichting maar ook aan de overige lichtbronnen in de openbare ruimte. De gemeente vraagt de eigenaren/beheerders van deze lichtbronnen om spaarzaam, functioneel en duurzaam te verlichten met als doel:
- het landelijke en groene karakter van de gemeente te behouden en versterken
- de kwaliteit van de openbare ruimte te verhogen
- lichthinder voor mens en dier tegen te gaan
- onnodig energieverbruik te voorkomen
Ambitie: geen verdere toename
Het ambitieniveau van de gemeente is dat de totale lichtuitstoot niet verder toeneemt. Deze ambitie is lastig meetbaar maar de intentie is helder:
- bestaande storende verlichting: bekijken welke verbeteringen er mogelijk zijn
- nieuwe verlichting energiezuinig en goed inpassen in de leefomgeving
Doel is nadrukkelijk niet om nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen tegen te houden. Het gaat erom de extra lichtbronnen zo min mogelijk de omgeving te laten storen door een bewust en duurzaam verlichtingsplan.
De gemeente voert hiervoor diverse activiteiten uit passend bij de bestaande gemeentelijke taken en projecten. Westerkwartier zoekt hiervoor de samenwerking met lichtbroneigenaren en heeft een stimulerende rol.
Leeswijzer
De tekst hieronder en hoofdstukken 2 en 3 gaan over het beleid voor de gemeentelijke openbare verlichting. De gemeentelijke visie op andere lichtbronnen ziet u in de afzonderlijke informatiebladen onder de knop ′lichtbronnen′. Een algemene intro vindt u onder ′bewust verlichten′. Verder kunt u meer lezen over verlichting per gebiedstype en per thema.
Enkele basisbegrippen bij openbare verlichting
Bij het beoordelen van de kwaliteit van de openbare verlichting, worden onderstaande termen in onderlinge samenhang gebruikt:
- verlichtingssterkte (hoeveelheid licht die valt op een vierkante meter wegdek)
- gelijkmatigheid (spreiding van het licht = de verhouding tussen de laagste en de gemiddelde verlichtingssterkte op het wegdek)
- richtlijn Openbare Verlichting (ROVL-2011)
- lichtkleuren (openbare verlichting is in diverse kleuren en in diverse tinten wit verkrijgbaar)
Verschillende verlichting in beheer van de gemeente
De gemeente Westerkwartier is eigenaar en beheerder van ruim 14.000 lantaarnpalen (stand van zaken in 2019) langs wegen, in wijken, op pleinen en op parkeerplaatsen. Daarnaast beheert de gemeente de verlichting aan of rond openbare gebouwen zoals onder andere de sporthallen en het gemeentehuis, maar ook verlichte plattegronden en enkele bushokjes zoals in Marum en Leek.
Foto′s: links verlicht bushokje (Wendtsteinweg Marum), midden: onverlicht bushokje met voldoende straatverlichting winkelcentrum Marum), rechts: plattegrondskast (Verlengde Hanckemalaan, Zuidhorn)
Foto′s: Gemeentehuis in Zuidhorn (links) en voormalige gemeentehuis in Marum (rechts)
Foto′s: voormalige gemeentehuis van Grootegast
Foto: voormalige gemeentehuis van Leek