Alternatieven voor verlichting

Streefbeeld van de gemeente

Om de verkeersveiligheid te vergroten worden technieken ingezet zoals reflecterende markering en lichter wegdek. In het buitengebied verlicht de gemeente in principe niet. Waar nodig worden voor de verkeersveiligheid alternatieven voor verlichting ingezet om het wegverloop aan te geven. Alleen in uitzonderingssituaties (zoals op gevaarlijke kruisingen) worden één of meerdere lantaarnpalen geplaatst. Ook binnen de kom kun je de effecten van de kleur van het wegdek zien.

Foto′s binnen de bebouwde kom: reflecterende en lichtere wegdekken verspreiden het licht (links: Zuidhorn, rechts: Niezijl)

Locaties waar alternatieven voor verlichting worden overwogen

Alternatieve technieken worden geplaatst waar iets extra’s nodig is voor de verkeersveiligheid. Zoals in een scherpe bocht, bij een kruising, een fietsersoversteek, een spoorovergang, een wegversmalling, of een verandering van wegcategorie met een andere maximumsnelheid.

Dit filmpje van de provincie Overijssel gaat over hoe een weg met weinig verlichting verkeersveilig kan zijn. De provincie Groningen en de gemeente Westerkwartier leggen in nieuwe situaties de doorgaande wegen in het buitengebied aan op soortgelijke wijze. 

Markeren en Bewust Verlichten in 5 stappen

De gemeente doorloopt de volgende 5 stappen wanneer zij een weg aanlegt of renoveert. 

Stap 1. Infrastructuur

Wegen wordt zo veilig mogelijk aangelegd. Het Handboek Wegontwerp CROW ligt hieraan ten grondslag. De gemeente kiest bewust de materialen, kleuren, vormgeving, de plek van bochten en rotondes, stoplichten en oversteekplaatsen, bomen, enzovoort.

Een optie is een lichter wegdek waardoor met de koplamp van voertuigen veel meer van de omgeving te zien is. Er zijn diverse nieuwe materialen op de markt. Daardoor zal er minder of zelfs geen aanvullende verlichting nodig zijn in veel situaties.

De gemeente besluit per situatie over het toepassen van reflecterend materiaal. Hierbij wordt gekeken naar de lokatie, de technische ontwikkelingen, de investeringskosten en de hoeveelheid licht die kan worden bespaard.

Foto′s: Voorbeelden van reflecterende en lichtere wegdekken die het licht beter verspreiden

Stap 2. Passieve markering oftewel reflectie.

Waar nodig wordt voor extra verkeersveiligheid, reflecterend materiaal aangebracht in de lijnen, het wegdek zelf, in de bebakening, bebording en op palen. Een voorbeeld hiervan zijn glasbollen in de weg, paaltjes en schrikhekken die in het licht van de koplampen van voertuigen het verloop van de bocht aangeven. 

Door technische innovaties wordt de reflectie steeds beter en zijn er meer varianten mogelijk. Zo is er wegenverf op de markt met toegevoegde glasparels voor een verhoogde reflectie van de witte lijnen of pijlen op het wegdek.

Foto′s: op T-splitsingen wordt meestal voor een schrikhek al dan niet in combinatie met 1 lantaarnpaal gekozen (in dit geval een LED armatuur waardoor van veraf het verlichte wegdek zichtbaar is maar niet de lichtbron in het armatuur zelf).

Foto′s: links markering van een S-bocht met reflectorpaaltjes. Rechts geeft de wegversmalling geeft aan dat de snelheid omlaag moet bij het betreden van de bebouwde kom. Waar fietsers de weg op komen, staat een extra lantaarnpaal en de fietsstroken zijn met felrood. (Den Ham) 

Stap 3. Actieve markering.

Kleine lichtpunten in het wegdek laten al van veraf zien dat er een scherpe bocht of een rotonde aankomt. Ze zorgen voor weinig lichtvervuiling en maken meestal gebruik van LED. Actieve markering heeft energie nodig. In veel gevallen komt dit van het elektriciteitsnetwerk. In sommige gevallen werkt de markering op een accu en/of zonnecel.

Vanwege de hogere kosten wordt actieve markering alleen toegepast als passieve markering onvoldoende veiligheid biedt. Dit kan het geval zijn:

• bij hogere snelheden (de koplamp reikt dan relatief minder ver)
• wanneer er meer omgevingslicht is, waardoor de reflectie minder goed te zien is

Stap 4. Energiezuinige verlichting

Lantaarnpalen kunnen worden geplaatst als de vorige 3 stappen niet genoeg verkeersveiligheid bieden of als er voor de sociale veiligheid of de leefbaarheid op straat verlichting nodig is. De verlichting is dan zo energiezuinig mogelijk.

Stap 5. Slimme technieken toepassen.

Waar dit kan, worden de lampen ’s nachts uitgeschakeld of gedimd.

Foto links: lichte korrelstructuur in het wegdek zorgt voor beter zicht met de eigen voertuigverlichting (Noorderweg, Leek)

Foto rechts: de reflecterende borden, lijnen en letters op de weg markering samen met oranje bolverlichting, de start van bebouwde kom met wegversmalling (Oostwold)